آهن یک ماده معدنی ضروری است که نقش حیاتی در حفظ سلامت و عملکرد صحیح بدن ما دارد. با این حال، کمبود آهن در بدن باعث می‌شود افراد علائم ناخوشایندی را تجربه کنند.
اگر حتی پس از خواب کافی احساس خستگی می‌کنید، یا اغلب با سردرد یا تنگی نفس دست و پنجه نرم می‌کنید؛ ممکن است همه اینها نشانه فقر آهن در بدن باشد که عوارض مختلف خود را اینگونه نشان می‌دهد.
خوشبختانه، راه‌های زیادی برای درمان کمبود آهن وجود دارد که باعث می‌شوند بدنتان دوباره بهترین حالت خود برگردد. از اضافه کردن غذاهای غنی از آهن در رژیم غذایی گرفته تا مصرف مکمل‌های حاوی آهن می‌توانند به شما کمک کند.
اجازه ندهید کمبود آهن شما را از داشتن یک زندگی سالم باز دارد. برای آشنایی بیشتر با علائم کمبود آهن و نحوه درمان موثر آن، در ادامه این مطلب با درمان بان همراه باشید.
کمبود آهن چیست؟
آهن یک ماده معدنی ضروری است و بدن برای ساختن هموگلوبین که به عنوان یک پروتئن به گلبول‌های قرمز خون کمک می‌کند تا اکسیژن را از ریه‌ها به تمام سلول‌های بدن منتقل کنند، به آن نیاز دارد.
آهن همچنین در بسیاری از عملکردهای دیگر مانند تولید انرژی، عملکرد سیستم ایمنی، رشد مغز و قدرت عضلانی نقش دارد.
از آن جایی که بدن به تنهایی نمی‌تواند آهن بسازد، بنابراین باید آن را از غذاهایی که می‌خورید یا از مکمل‌ها دریافت کنید. مقدار آهن مورد نیاز شما به سن، جنسیت، وضعیت سلامتی و سبک زندگی شما بستگی دارد.
با توجه به مؤسسه ملی بهداشت (NIH)، میزان توصیه شده رژیم غذایی (RDA) برای آهن برای بزرگسالان 8 میلی‌گرم در روز برای مردان و 18 میلی گرم در روز برای زنان است.
زنان باردار به 27 میلی گرم در روز و زنان شیرده به 9 میلی گرم در روز نیاز دارند. کودکان و نوجوانان به 7 تا 15 میلی گرم در روز بسته به سن و جنسیت نیاز دارند.
اگر آهن کافی از رژیم غذایی یا مکمل‌های خود مصرف نکنید، یا اگر به دلیل خونریزی یا دلایل دیگر، آهن بیشتری از جذب خود از دست بدهید، ممکن است دچار کمبود آهن شوید.
این بدان معناست که بدن شما آهن کافی برای ساخت هموگلوبین و گلبول‌های قرمز کافی ندارد. در نتیجه، بافت‌ها و اندام‌های شما اکسیژن و مواد مغذی کافی برای عملکرد صحیح دریافت نمی‌کنند.
چه چیزی باعث کمبود آهن می‌شود؟
علل احتمالی زیادی برای کمبود آهن وجود دارد، اما می‌توان گفت که نخوردن غذاهای غنی از آهن باعث می‌شود افراد در معرض کمبود بیشتری از آهن باشند زیرا غذاهای که حاوی آهن هستند را به اندازه کافی مصرف نمی‌کنند.
این افراد شامل افرادی هستند که از رژیم‌های گیاهخواری یا وگان پیروی می‌کنند، افرادی که آلرژی یا عدم تحمل غذایی دارند، افرادی که دارای اختلالات در غذا خوردن یا اشتهای ضعیف هستند.
در بعضی موارد برخی از بیماری‌ها یا داروها، می‌توانند بر میزان جذب آهن از غذاهایی که می‌خورید یا مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید تأثیر بگذارند.
تاثیری که این بیماری‌ها بر معده یا روده شما می‌گذارند، مانند بیماری سلیاک، بیماری کرون، کولیت اولسراتیو، گاستریت، زخم معده، عفونت هلیکوباکتر پیلوری، یا جراحی که بخشی از دستگاه گوارش شما را برمی‌دارد.
برخی از داروهایی که می‌توانند با جذب آهن تداخل داشته باشند عبارتند از: آنتی اسیدها، مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPIs)، مسدودکننده های H2، مکمل‌های کلسیم و برخی آنتی بیوتیک‌ها.
بهتر است بدانید اگر از طریق هر نوع خونریزی خون از دست بدهید، آهن را نیز همراه با آن از دست می‌دهید. شایع‌ترین علت از دست دادن خون، قاعدگی‌های سنگین در زنان در سنین باروری است.
سایر علل از دست دادن خون عبارتند از تروما یا جراحت، جراحی، خونریزی در معده یا روده به دلیل زخم یا سرطان، بیماری التهابی روده (IBD)، هموروئید یا عفونت با انگل هایی مانند کرم قلابدار.
علائم کمبود آهن در بدن چیست؟
کمبود آهن می‌تواند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کند که بسته به شدت بیماری و ویژگی‌های فرد ممکن است متفاوت باشد. برخی از افراد ممکن است تا زمانی که سطح آهن آنها بسیار پایین نیاید، علائمی نداشته باشند.
برخی از شایع ترین علائم کمبود آهن عبارتند از:
- خستگی: احساس خستگی، ضعف، بی حالی یا کرختی، یکی از شایع‌ترین نشانه‌های کمبود آهن است. این به این دلیل است که بدن شما اکسیژن و انرژی کافی برای انجام عملکردهای طبیعی خود را ندارد.
- رنگ پریدگی پوست: کمبود آهن می‌تواند پوست شما را رنگ پریده یا کدر نشان دهد زیرا خون شما هموگلوبین کافی برای دادن رنگ سالم به آن ندارد.
- تنگی نفس: کمبود آهن باعث می‌شود حتی در هنگام انجام فعالیت‌های ساده مانند راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها احساس تنگی نفس یا مشکل در تنفس داشته باشد. زیرا ریه‌های شما اکسیژن کافی از خون دریافت نمی‌کنند.
- سرگیجه: کمبود آهن می‌تواند باعث ایجاد احساس سرگیجه یا سبکی سر شود زیرا مغز شما اکسیژن کافی از خون دریافت نمی‌کند. همچنین ممکن است سردرد، تاری دید یا زنگ زدن در گوش خود را تجربه کنید.
- تپش قلب: فقر آهن در بدن ضربان قلب شما را تندتر یا نامنظم می‌کند، زیرا قلب شما باید برای پمپاژ خون در سراسر بدن سخت‌تر کار کند. همچنین ممکن است درد قفسه سینه، فشار یا ناراحتی را احساس کنید.
- سردی دست‌ها و پاها: کمبود آهن باعث می‌شود دست‌ها و پاهای شما سرد یا بی‌حس شوند، زیرا خون به خوبی در اندام‌های شما گردش نمی‌کند.
- ناخن های شکننده: کمبود آهن می تواند ناخن‌های شما را شکننده، نازک یا قاشقی به نظر برساند.
- ریزش مو: عدم وجود آهن در خون باعث ریزش مو یا نازک و خشک شدن موهای شما می‌شود زیرا فولیکول‌های مو اکسیژن و مواد مغذی کافی از خون دریافت نمی‌کنند.
- تغییرات خلقی: کمبود آهن می‌تواند بر خلق و خو و سلامت روان شما تأثیر بگذارد. ممکن است احساس تحریک پذیری، افسردگی، اضطراب یا مشکل در تمرکز یا به خاطر سپردن چیزها داشته باشید.
چگونه کمبود آهن در بدن را درمان کنیم؟
درمان کمبود آهن به علت، شدت و عوامل فردی بستگی دارد. اهداف اصلی درمان بازگرداندن سطوح طبیعی آهن در بدن، افزایش تولید گلبول‌های قرمز و هموگلوبین، تسکین علائم کمبود آهن و کم خونی و پیشگیری یا درمان هر گونه عارضه است.
انواع اصلی درمان کمبود آهن عبارتند از:
1- تغییرات رژیم غذایی برای درمان فقر آهن
داشتن یک رژیم غذایی متعادل که شامل غذاهای غنی از آهن باشد، یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری و درمان کمبود آهن است. برخی از بهترین منابع آهن عبارتند از: گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ، جگر، لوبیا، عدس، توفو، غلات غنی شده، اسفناج، کلم پیچ و سایر سبزیجات برگ سبز.
همچنین باید غذاهای غنی از ویتامین C مانند مرکبات، پاپایا، کیوی، توت فرنگی، گوجه فرنگی و فلفل مصرف کنید. بهتر است بدانید ویتامین C به بدن شما کمک می‌کند تا آهن بیشتری را از منابع گیاهی جذب کند.
شما باید از غذاهایی که می‌توانند در جذب آهن اختلال ایجاد کنند مانند محصولات لبنی، حبوبات، چای، قهوه و شکلات اجتناب کنید. این غذاها حاوی موادی مانند کلسیم، فیتات‌ها و تانن هستند که می‌توانند به آهن متصل شده و دسترسی بدن به آن را کاهش دهند.
2- مکمل های آهن برای حبران کمبود آهن بدن
اگر تغییرات رژیم غذایی برای اصلاح کمبود آهن کافی نباشد، پزشک ممکن است مکمل‌های آهن را تجویز کند. این نوع مکمل‌ها قرص‌ها یا مایعاتی هستند که حاوی آهن بوده و به صورت خوراکی مصرف می‌شوند.
رایج‌ترین نوع مکمل آهن، سولفات آهن است، اما اشکال دیگری مانند فومارات آهن، فروس گلوکونات یا آهن کربونیل وجود دارد. دوز و مدت مصرف مکمل‌های آهن به سن، وزن، وضعیت سلامتی و شدت کمبود آهن بستگی دارد.
هنگام مصرف مکمل‌های آهن باید دستورالعمل‌های پزشک خود را به دقت دنبال کنید. برای بهبود جذب، در صورت امکان، باید آنها را با معده خالی مصرف کنید.
سخن آخر
در یکی دیگر از مطالب درمان بان به عوارض کمبود آهن در بدن پرداختیم. بهتر است بدانید که در این مطلب برسی کردیم که کمبود آهن چیست و چه چیزی باعث کمبود آهن در بدن می‌شود و سپس راه جبران فقر آهن بدن را برسی کردیم.